Vergroot
Verklein
Reset| Relatie & seksualiteit |
Relatie en seksualiteit Op deze pagina vind je informatie rondom relaties en seksualiteit met een stoma.
Seksualiteit Laten we het beestje maar gewoon bij de naam noemen: SEKS. Maak je geen zorgen: een stoma hoeft geen belemmering te zijn voor een goed seksleven. Het is niet zo dat elke stomadrager geconfronteerd wordt met seksuele problemen. Maar als er zenuwschade ontstaat tijdens een operatie aan de darm of blaas wordt het natuurlijk wat lastiger.
Na de operatie Na de operatie duurt het meestal een tijdje voordat je zowel lichamelijk als geestelijk weer aan seks toe bent, dat is helemaal niet vreemd. Schrik niet als de zin in seks de periode na de operatie is verminderd of zelfs verdwenen. Als je uitgerust bent, je verdriet hebt verwerkt en je prettig voelt met je stoma, zullen de seksuele verlangens vanzelf weer terug komen.
Seks is een samenspel van 3 factoren:
Laten we daar op de volgende pagina's wat dieper op ingaan.
De psychische factor Je zelfbeeld verandert vaak zo geleidelijk dat je het zelf niet door hebt, bijvoorbeeld doordat je ouder wordt. Door het krijgen van een stoma en de daarbij horende littekens kan je zelfbeeld veranderen, veel mensen ervaren het zakje als ontsierend en onaantrekkelijk. Het is normaal dat je daar in het begin onzeker over bent. Het tijd kost enige tijd om te wennen aan die uiterlijke verandering.
Intimiteit Het is dus helemaal niet vreemd als je de periode na de operatie geen behoefte hebt aan seks, maar wel aan intimiteit. Na ziekte is intimiteit soms belangrijker dan seksualiteit. Omdat die twee sterk met elkaar verbonden zijn, vermijden veel mensen lichamelijk contact uit angst verkeerde signalen af te geven. Hierdoor kan er een afstand ontstaan.
Schuldgevoelens Ook schuldgevoelens tegenover je partner kunnen een rol spelen. Je hebt het gevoel dat je hem minder kunt geven dan voorheen. Je partner vertelt je steeds dat hij geen problemen heeft met je stoma en de littekens. Maar geloof je dat ook? Zelf vind je dat zakje maar niks, dus hoe kan je partner je nu mooi vinden?
Onzeker Je lichaam voelt niet meer hetzelfde. Je bent onzeker over je eigen lichaam, dat er niet meer uitziet zoals vroeger of niet meer functioneert zoals voorheen. In het begin spelen al die onzekerheden mee. Als je beter in je vel komt te zitten en met je stoma om leert te gaan, kun je deze gevoelens ook een plekje geven.
Lichaam niet meer van jezelf Je lichaam uit handen geven bij de operatie, de afhankelijkheid bij de ziekenhuisopname en de vaak vele onderzoeken voor die tijd kunnen je het gevoel geven dat je lichaam niet meer van jezelf is. Naast je partner zien ook professionals je naakt. Je lichaam wordt aangeraakt door artsen, verpleegkundigen en verzorgenden.
Een omhulsel Op dat moment is je lichaam een omhulsel, een medisch object, waaraan gesleuteld wordt. Een machine kun je, je voelen in het ziekenhuisbed aan al die toeters en bellen. Het kan dan soms even tijd nodig hebben om je lichaam weer eigen te maken en de positieve en erotische kant ervan te ervaren met liefkozingen, massage en intimiteit. Dat gevoel slijt langzaam zodra de operaties en onderzoeken minder worden.
Mede gebruik gemaakt van de bron: Folder Dansac “Hoe zit het nu eigenlijk met de seks?” en van de Belgische brochure "Seksueel functioneren en seksualiteitsbeleving na het aanleggen van een stoma".
De relationele factor Tijdens de periode van herstel hebben sommige mensen de behoefte om vastgehouden en geknuffeld te worden, terwijl een ander juist de behoefte kan hebben om alleen te zijn. Deel je gedachten en behoeftes met je partner, zodat er geen misverstanden kunnen ontstaan. Je kunt elkaars gedachten niet lezen, en dus is het belangrijk vragen te stellen en te praten met elkaar.
Maak het bespreekbaar Boosheid of angsten kunnen na de operatie ook een rol spelen, wat erg normaal is omdat je een soort rouwproces doormaakt. Je neemt afscheid van je ‘ongeschonden’ lichaam en moet wennen aan het nieuwe. Bedenk dat je dit soort gevoelens vaak afreageert op diegenen die het dichtst bij je staan. Seksualiteit zit vol met gevoelens over jezelf, dus krop die niet op en bespreek ze met je partner, anders kunnen ze leiden tot seksuele problemen.
Ook je partner moet wennen Sommige mensen die een stoma hebben denken: "het is mijn lijf waar iets aan mankeert, dus ik moet het ook zelf oplossen". Maar zo werkt het natuurlijk niet. Seks en intimiteit is iets tussen twee partners, dus praat er dan ook samen over. En vergeet niet dat niet alleen jij aan de stoma moet wennen, maar ook je partner. Verwar de bezorgdheid van je partner niet met afwijzing. Samen moet je wennen aan het stomazakje dat ineens tussen jullie in hangt. Niet synchroon Geef aan je partner aan wanneer je eraan toe bent dat je partner je stomazakje ook bij de vrijpartij mag betrekken, maar geef je partner ook de tijd om zelf op dat punt terecht te komen. Want dat zal het soms best moeilijk maken: het verwerkingsproces van jou en je partner zal bijna nooit synchroon lopen, iedereen verwerkt de dingen op zijn eigen manier.
Wisselwerking Het is ook een wisselwerking tussen jullie beiden. Als degene met de stoma heel angstig of somber is, kan het zijn dat de partner minder zin krijgt in seks of het lastig vindt om ervan te genieten. En als de stomadrager ziet dat de ander moeite met de situatie heeft, voelt die zich ook minder vrij. Partners kunnen elkaars gevoelens versterken en dan is het zaak om niet in een negatieve spiraal terecht te komen. Deel dus je gevoelens met elkaar, ook op seksgebied.
Singles Als je ziek bent en een stoma krijgt en geen partner hebt, ben je meer aangewezen op je jezelf. Single mensen voeren altijd een gevecht tussen de behoefte aan zelfstandigheid en die van verzorging en steun. Als single kun je aan de ene kant worden overladen met goedbedoelde hulp van familie en vrienden, waar je niet altijd behoefte aan hebt. Aan de andere kant merk je dat de hulp die je wél nodig hebt er niet altijd is, of dat het heel moeilijk kan zijn er om te vragen.
Geluk zit in jezelf Nederland telt meer vrijgezellen dan ooit. De status van single zijn wordt vreemd genoeg als ongewenst en tijdelijk beschouwd. Het verlangen naar een partner, iemand waarmee je alles kunt delen, is heel menselijk, maar laat dit verlangen van liefde niet alles overschaduwen. Besef dat je persoonlijk geluk niet afhangt van factoren die buiten je liggen zoals een goede baan, een auto, succes en een partner: geluk zit in jezelf. Als je blij bent met jezelf, is een eventuele partner een aanvulling.
Geef je stoma niet de schuld Geef je stoma niet de schuld van je single zijn, er spelen altijd andere factoren mee. En als je iemand tegenkomt, wat vertel je dan over je operatie en je stoma, en wanneer? Dat bepaal je natuurlijk helemaal zelf. Gebruik je gevoel en intuïtie om een goed moment te vinden. Al is het toch het beste om dit aan het begin van de relatie te vertellen, zodat je partner niet ineens voor verrassingen komt te staan als de relatie fysiek wordt. Je zult zien dat het oplucht als je erover hebt gepraat.
Wanneer vertel je het? Je kunt ook even wachten tot na enkele afspraakjes, zodat je nieuwe partner kan zien dat er heel goed met een stoma te leven valt. Je stoma is maar een deel van wie je bent. Het kost voor jezelf tijd om aan het idee van een stoma te wennen, dus geef je partner ook de tijd en ruimte. Afgewezen worden is pijnlijk, maar dat gebeurt ook bij mensen zonder stoma.
Mede gebruik gemaakt van de bron: Folder Dansac “Hoe zit het nu eigenlijk met de seks?” en van de Belgische brochure "Seksueel functioneren en seksualiteitsbeleving na het aanleggen van een stoma".
De lichamelijke factor Operaties aan de blaas en een deel van de darm vinden plaats in het kleine bekken, bijvoorbeeld bij het verwijderen van de endeldarm. Dit is de ruimte onderin het bekken, tussen de heupgewrichten, het schaambeen en het stuitje. Er zitten daar veel zenuwen, en als er zenuwbanen van en naar de geslachtsorganen worden beschadigd, kan dat later problemen opleveren. Hoe lager er geopereerd moet worden, hoe meer kans op beschadigingen.
Soort stoma Bij een colostoma zijn er gemiddeld meer seksuele problemen dan bij een ileostoma. Vooral wanneer het een rectumamputatie betreft. Dit komt doordat de oorzaak van een colostoma vaak kanker is, waarbij radicaler wordt geopereerd en vaak een chemokuur of bestraling plaatsvindt. Een ileostoma veroorzaakt meestal minder seksuele problemen, doordat deze vaak wordt aangelegd na jarenlange klachten door bijvoorbeeld ontstekingsziekten. Als er bij een urinestoma de blaas verwijderd wordt, is er ook meer kans op seksuele problemen. De ernst en de aard van de gevolgen op de seksuele organen is afhankelijk van de plaats en de omvang van de chirurgische ingreep. Hoe uitgebreider en lager de ingreep in het kleine bekken, hoe groter de kans op beschadiging.
Klachten bij vrouwen Bij een vrouw kan de vagina overgevoelig zijn of niet of onvoldoende vochtig worden (lubricatie) tijdens de seks. Hierdoor kan het vrijen pijnlijk zijn (dyspareunie). Pijn bij het vrijen kan ook komen doordat de vorm, grootte of elasticiteit van de vagina is veranderd. Bijvoorbeeld doordat de steun van de endeldarm aan de achterzijde van de vagina is weggevallen, of door littekenvorming. Maar ook de stand van de baarmoeder en vagina kan gewijzigd zijn door een darmoperatie. Daarnaast kan een beschadiging van de zenuwen ervoor zorgen dat je moeite hebt met het krijgen van een orgasme. De eerste maanden kun je ook last hebben van afscheiding. Geef het de tijd, bij sommige mensen treed er herstel op na een aantal maanden.
Oplossingen Er zijn gelukkig voldoende oplossingen voor deze problemen, zoals:
Klachten bij mannen Sommige mannen hebben na de operatie problemen met het krijgen van een erectie, dit lukt niet of nauwelijks (impotentie). Bepaalde zenuwbanen kunnen tijdens de operatie zijn beschadigd. Bij sommige mensen herstelt het erectievermogen na verloop van tijd, bij anderen blijft het problemen geven. Dit heeft ook te maken met de uitgebreidheid van de ingreep en je leeftijd. Hoe kleiner de ingreep en hoe jonger je bent, hoe meer kans op herstel. Ook het moeilijk krijgen van een orgasme of ejaculatie kunnen het gevolg zijn van een zenuwbeschadiging. Geef het lichaam in ieder geval minstens 9 maanden de tijd om te herstellen voor je professionele hulp inschakelt.
Oplossingen:
Overige tips: Masturbatie van de partner of gebruikmaken van hulpmiddelen als een vibrator, kunnen een alternatief of aanvulling zijn als er erectieproblemen zijn.
Litteken en stomazakje Natuurlijk hoort bij de lichamelijke factor ook het litteken en het stomazakje. Dat is iets waar jij en je partner samen aan zullen moeten wennen. Er hangt ineens iets vreemds tussen jullie in wat niet zomaar even op het nachtkastje gelegd kan worden. Ons advies: neem er de tijd voor.
Plannen Wanneer één van beide partners ziek wordt of een operatie ondergaat, is het altijd nodig om je aan te passen aan de beperkingen of gevolgen die dat met zich meebrengt. Vermoeidheid is bijvoorbeeld een veel voorkomende klacht. Als de seks niet meer vanzelf gaat, is het een idee om het te plannen. Spreek bijvoorbeeld af om op een ander tijdstip te vrijen. Dat voelt waarschijnlijk heel onnatuurlijk en geforceerd, maar het kan je ook veel opleveren, namelijk rust en ontspanning tijdens het vrijen.
Mede gebruik gemaakt van de bron: Folder Dansac “Hoe zit het nu eigenlijk met de seks?” en van de Belgische brochure "Seksueel functioneren en seksualiteitsbeleving na het aanleggen van een stoma".
Tips
Mede gebruik gemaakt van de bron: Folder Dansac “Hoe zit het nu eigenlijk met de seks?” en van de Belgische brochure "Seksueel functioneren en seksualiteitsbeleving na het aanleggen van een stoma".
Anticonceptie Bij een ileostoma is de pil als bescherming tegen zwangerschap niet 100% betrouwbaar, waardoor het verstandiger is om een ander voorbehoedmiddel te kiezen. De pil wordt in het maag- en darmkanaal opgenomen en bij mensen met een ileostoma gebeurt dit niet optimaal.
Een aantal andere voorbeelden van anticonceptiemiddelen op een rij: De NuvaRing De NuvaRing, ook wel de anticonceptie-ring genoemd, is een flexibele ring die je in je vagina draagt. Je draagt de ring 3 weken onafgebroken. In deze tijd geeft de NuvaRing elke dag een klein beetje hormonen aan je lichaam af om een zwangerschap te voorkomen. De ring is, net als de pil en pleister, een combinatiemiddel met oestrogenen en progestagenen. Na deze 3 weken verwijder je de ring en volgt er een ringvrije week waarin je menstruatie optreedt. Na deze week breng je weer een nieuwe ring in. De ring is gemakkelijk in te brengen en te verwijderen en je kunt er zelfs mee vrijen en een tampon dragen. Het is mogelijk mét én zonder ring gemeenschap te hebben, maar de ring
Voordelen De voordelen van deze ring zijn dat de hormonen die hij afgeeft bijzonder laag zijn. Hierdoor is het één van de lichtste vormen van anticonceptie, maar wel even betrouwbaar als de pil. En voor mensen met een stoma kan hij nog betrouwbaarder zijn doordat de hormonen rechtstreeks via je vagina in het bloed worden opgenomen in plaats van via je maag- en darmkanaal. Ook een voordeel is dat je niet meer elke dag aan je anticonceptie hoeft te denken, zoals bij de pil het geval is. Doordat de ring zeer weinig hormonen aan je lichaam afgeeft en dat op een gelijkmatige manier doet, kan dit leiden tot lichtere en kortere bloedingen.
Verdere info Je kunt net als bij de pil je menstruatie ook uitstellen door meerdere ringen achter elkaar te gebruiken. Antibioticum heeft geen invloed op de werking van de ring. Probeer hem eerst uit, want bij sommige mensen blijkt hij juist weer iets te licht te zijn waardoor je eerder gaat menstrueren, door de ring heen, of buikpijn kunt hebben.
Dit is een pleisterpil met een laagje van waaruit een middel in het lichaam terecht komt. Als je de pleister goed gebruikt, is hij even betrouwbaar als de pil in het voorkomen van een zwangerschap. Depleister is, net als de pil en ring, een combinatiemiddel met oestrogenen en progestagenen. Elke pleister geeft een week lang gelijkmatige hormonen af die via de huid rechtstreeks in je bloedbaan terechtkomen. De hoeveelheid hormonen die hij afgeeft is te vergelijken met een heel lichte pil.
7 dagen Na 7 dagen moet je weer een nieuwe pleister plakken, net als bij de pil is de vierde week een stopweek. Je kunt de menstruatie ook uitstellen door meer dan 3 pleisters (=3 weken) achter elkaar te plakken. De pleister mag je overal plakken behalve op je borsten. Douchen, sauna, zwemmen, sporten etc, het heeft allemaal geen invloed op het plakvermogen of de werking van de pleister. Probeer ook deze eerst uit, want net als de NuvaRing is het een hele lichte vorm, voor sommige mensen te licht.
Middelen met alleen progestagenen: minipil, prikpil, hormoonstaafje, hormoonspiraaltje Bij het gebruik van middelen die alleen progesteron afgeven is vaak geen menstruatiecyclus meer herkenbaar. Ongeveer eenderde van de vrouwen heeft helemaal geen bloedverlies meer, eenderde heeft nog een herkenbare cyclus maar minder bloedverlies, en eenderde heeft bloedverlies dat niet te voorspellen is, wat soms hinderlijk wordt gevonden. Het totale bloedverlies is bij het gebruik van deze middelen echter minder dan wanneer er geen hormonen zouden worden gebruikt. Ook als de bloedingen wegblijven, is het middel betrouwbaar. Middelen met alleen progestageen worden nogal eens gebruikt in het kraambed en bij borstvoeding.
Prikpil De prikpil is een injectie in de spier. Je krijgt hiervan een dosering door een arts in je bilspier gespoten die je 12 weken (3 maanden) tegen zwangerschap beschermt. Met de prikpil kun je je menstruatie niet zelf regelen. Je menstruatie kan vooral in het begin onregelmatig zijn en na verloop van tijd helemaal wegblijven. Als de prikpil is uitgewerkt, duurt het meestal een half jaar tot een jaar voordat je normale cyclus weer terug is.
Voor- & nadelen De voordelen zijn dat de prikpil heel betrouwbaar is, je maar 1 keer in de 3 maanden aan anticonceptie hoeft te denken, de hormoondosering constant is en het een gunstig effect heeft op het bloedverlies en de menstruatiepijn. De nadelen zijn dat je de injectie niet zelf kunt toedienen, je moet daarvoor meestal naar je huisarts en het lang duurt voor de hormonen uit je lichaam zijn en je dus weer vruchtbaar bent. Ook als je klachten hebt door de prikpil, kan het toegediende hormoon niet worden weggehaald en Een spiraaltje is een klein buigzaam plastic voorwerp dat door een arts in de baarmoeder wordt geplaatst. Het spiraaltje kan 5 jaar blijven zitten. Aan het uiteinde van het spiraaltje zit een dun draadje dat uit de baarmoedermond hangt, hiermee kan het spiraaltje weer worden verwijderd. Er bestaan 2 soorten spiraaltjes:
Mirena, ook wel hormoonspiraaltje genoemd, is zowel geschikt voor vrouwen die al kinderen hebben gekregen als voor vrouwen die nog nooit zwanger zijn geweest. Het kan een alternatief zijn voor sterilisatie of wanneer andere anticonceptiemethoden niet goed verdragen worden. Het is een klein T-vormig voorwerp dat in de baarmoeder geplaatst wordt en waar het regelmatig een geringe hoeveelheid hormonen afgeeft.
Werking Dit hormoon zorgt ervoor dat het baarmoederslijmvlies in een rustfase komt waardoor het niet meer wordt opgebouwd, wat ervoor zorgt dat de menstruatie korter, lichter en minder pijnlijk worden. Ook wordt het slijm in de baarmoeder dikker en taaier zodat de zaadcellen moeilijk de baarmoeder kunnen doordringen. Doordat het spiraaltje het hormoon rechtstreeks in de baarmoeder afgeeft is er heel weinig hormoon nodig vergelijken bij de pil. Het spiraaltje wordt bij voorkeur geplaatst tijdens de menstruatie. Tijdens deze periode staat de baarmoedermond meer open waardoor het inbrengen gemakkelijker gaat. Ook het koperspiraaltje is een klein T-vormig voorwerp. Om één van de pootjes zit een hoeveelheid koper. Een vreemd voorwerp in het lichaam veroorzaakt een ontstekingsreactie van de cellen in de omgeving. Zo reageert het baarmoederslijmvlies ook op het spiraaltje, het slijmvlies raakt geïrriteerd. Hierdoor wordt het slijmvlies ongeschikt gemaakt voor de innesteling van een bevruchte eicel. De kans op zwangerschap is bij het koperspiraaltje iets groter dan bij de pil. De eerste maanden na de plaatsing kan de menstruatie pijnlijk en heviger zijn, ook kunnen buikkrampen, rugpijn of tussentijdse bloedingen optreden.
Hormoonstaafje Dit is een staafje met een lengte van 4 cm en een doorsnede van 2mm: vergelijkbaar met de grootte van een lucifer. De werkzame stof in Implanon is etonogestrel, een vrouwelijk progestageenhormoon. Aan het staafje is bariumsulfaat toegevoegd voor röntgenherkenning. het wordt na lokale verdoving door de arts in de bovenarm net onder de huid ingebracht. Er wordt dagelijks een constante hoeveelheid van ca. 25-30 µg van de werkzame stof in het bloed opgenomen. Voor vrouwen die geen oestrogeenhormonen mogen gebruiken of daar te veel bijwerkingen van ondervinden, zoals misselijkheid, hoofdpijn of het vasthouden van vocht, kan dit een goede oplossing zijn.
Remt de eisprong Het etonogestrel implantatiestaafje remt de eisprong, zodat er geen eicel vrijkomt tijdens de cyclus. Bovendien maakt het de slijmprop in de baarmoederhals moeilijk doordringbaar voor zaadcellen. Ook de binnenkant van de baarmoeder wordt minder geschikt voor het innestelen van een eventueel bevruchte eicel. Hierdoor wordt een zwangerschap voorkomen. Op een gegeven moment kan de menstruatie helemaal wegblijven. Na 3 jaar kan de afgifte van voldoende hormoon om de ovulatie te blijven voorkomen niet meer worden gegarandeerd en dient het staafje te worden vervangen.
Mede mogelijk gemaakt van de bron: NVOG folder anticonceptie
|
||||||||
| Laatst aangepast op dinsdag 26 februari 2013 12:47 |
Als je een partner hebt van hetzelfde geslacht, kan de verwijdering van de endeldarm een probleem opleveren in de seksuele relatie. Vooral voor mannen kan het gemis van anale seks groot zijn. Geslachtsgemeenschap via het stoma kan gevaarlijk zijn en wordt afgeraden. Ga op zoek naar andere mogelijkheden.
